HÒA THƯỢNG XE BUS

Điều ngự tử TÍN NGHĨA

          Ba vị Hòa thượng : Thích Trí Chơn, Thích Đức Niệm và Thích Tín Nghĩa. Chụp trong vườn thiền Phật Học Viện Quốc Tế, kỷ niệm tình Đồng sự Pháp lữ cùng chung chí hướng, lý tưởng và nói lên ý nghĩa trọn đời hy hiến cho Đạo pháp và Dân tộc.
          Ảnh chụp tháng tư năm 1989

          Đây là một biệt hiệu du tăng của cố Trưởng lão Hòa thượng Thích Trí Chơn mà Tăng ni Tín đồ khắp thế giới ai ai cũng đều biết. Tuy nhiên, cũng không phải tự dưng mà Thầy Trí Chơn có biệt danh là Hòa thượng Xe Bus. Hầu hết chư Tăng Ni và hàng Phật tử cũng như đệ tử của Thầy đề tán dương danh hiệu này. Vì Thầy nhận thấy có những vùng xa xôi, hẻo lánh đối với một số Phật tử đang sinh sống tại đất nước Hoa Kỳ, họ rất mong muốn có nơi chiêm bái và nghe pháp. Bởi thế, Thầy đã từ bỏ ngôi chùa Vạn Hạnh ở San Diego, tuy gắn bó với Giáo Hội, nhưng vẫn thường xuyên thương nghĩ đến hàng Phật tử nói trên. Cho dù có những nơi không quá mười gia đình, Thầy vẫn liên lạc gởi sách báo, rồi lần lần đến với họ để nhen nhúm thành những nhóm nhỏ và cũng từ đó sinh hoạt để trở thành Hội Phật Giáo hay chùa như hiện nay. Và vì sự đóng góp phương tiện di chuyển cho Thầy có phần khó khăn, nên Thầy dùng xe Bus là chính ;  vì có những nơi không có phi trường máy bay. Có lúc làm lễ ở vùng này vừa xong, Thầy lại lên xe Bus thâu đêm để kịp cho buổi lễ ở một nơi khác vào ngày kế tiếp. Và, Thầy đã tính theo địa bàn sinh hoạt để mua một vé xe Bus cho suốt cả năm.

          Tôi và Hòa thượng Thích Trí Chơn vừa đồng môn (Tây Thiên Pháp Phái, được vua Khải Định sắc tứ là Tây Thiên Di Đà) và biết nhau từ thời thơ ấu. Hồi đó, trước 1963, tôi thường gọi là chú Bình (vì Ngài có quý danh là Trương Xuân Bình), mặc dầu Hòa thượng đã là nhà giáo cho các trường Bồ Đề và cũng là tu sĩ dịch thuật đầu tiên cho Tạp chí Liên Hoa của Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất Thừa Thiên-Huế chủ trương (cố đại lão Hòa thượng Thích Đôn Hậu, viện chủ Linh Mụ Quốc Tự làm chủ nhiệm) ;  nhưng sống với cuộc sống bình dị, ngày ngày chỉ biết Văn hóa qua dịch thuật với chiếc xe đạp bình thường tới lui với ngôi trường Bồ Đề Thành Nội rất thoải mái.

          Thầy là đệ tử lớn, có học vị sau thầy Trí Không, trước thầy Trí Siêu của ôn Linh Mụ, nhưng giới Tăng Ni trẻ ít ai biết rõ ràng. Thầy chỉ sống âm thầm cho đến ngày du học, thành danh và hoằng dương Phật pháp tại Hải Ngoại, thì thiên hạ mới biết rõ về Thầy.

Mẫu người chân tình : 

          Tấm ảnh này, kỷ niệm ngày Hòa thượng Thích Tín Nghĩa vừa đến Hoa kỳ. Hòa thượng Thích Trí Chơn đương kim Lãnh đạo Tinh thần Cộng Đồng Phật Giáo Việt Nam, chùa Vạn Hạnh - San Diego, hướng dẫn Ban Trị Sự chùa lên tận chùa Việt Nam Los Angeles đón về thuyết giảng nói về hoàn cảnh của Việt Nam sau 1975. Ảnh chụp Sept. 1979

          Tôi gặp lại Thầy Trí Chơn sau 1975. Tôi đến Hoa Kỳ định cư vào ngày 19-09-1979 do Hòa thượng Mãn Giác bảo lãnh từ trại tỵ nạn HongKong. Thầy Trí Chơn do Hòa thượng Thiên Ân bảo lãnh từ Ấn Độ vào năm 1977 qua hợp tác với Giáo Hội Phật Giáo Liên Hữu, trụ sở chùa Việt Nam Los Angeles.

          Vừa đến Hoa Kỳ được một tuần. Chủ nhật tuần mới nhất nói chuyện với đồng bào Phật tử chùa Việt Nam ;  tuần kế, Thầy Trí Chơn đi xe Bus lên đón tôi tận chùa và đưa về chùa Vạn Hạnh nói chuyện với Đồng bào Phật tử ở vùng San Diego. Ở lại với Thầy, tâm sự, hàn huyên những chuyện xưa, tích cũ thời còn hàn vi từ quê nhà. Thầy hỏi hết chuyện nầy qua chuyện nọ. Nhắc chuyện bà Tham, bà Thị, bà Đốc Xướng, v.. v... thường hay giúp đỡ cho Thầy về phương tiện sách vở hoặc là những gói xôi nho nhỏ với muối mè kèm theo mỗi khi đi học, dùng trưa. Thôi thì, Thầy hỏi thăm đủ thứ, ai còn ai mất. Hỏi không bỏ sót một đường tơ kẻ tóc nào. Có cái Thầy biết, tôi không biết cũng bị lôi ra hỏi.

          Những ngày ở Vạn Hạnh, Thầy tự thân đưa tôi đi xem thắng cảnh đẹp, nổi tiếng vùng San Diego. Đi trên xe, Thầy cũng hỏi lại chuyện xưa, rồi kể chuyện tìm cách đi nghiên cứu Phật tích ở Thái Lan, tìm cách đi du học Ấn Độ. Có lẽ, Thầy thâm nhập cách học ở Ấn, nên mỗi khi nhắc một câu chuyện hay hỏi địa chỉ, điện thoại mới Thầy đều nhắc lại ít nhất ba lần hoặc người tiếp chuyện cũng bị nhắc lại ba lần y như trong kinh luật Phật dạy vậy. Bởi thế, tất cả Phật tử, đệ tử hoặc Tăng Ni được Thầy tiếp chuyện, nếu không hiểu ý Thầy cũng có vị không vui, nhưng lâu rồi cũng quen.

          Khi tôi được Giáo hội đưa lên làm Trú trì chùa Việt Nam Denver cũng như Lãnh đạo tinh thần Cộng Đồng Phật Giáo Việt Nam tại tiểu bang colorado, lâu lâu cũng được Thầy gọi điện thoại thăm hỏi, khuyến tấn làm việc đạo nơi xứ lạ quê người.

          Có một sinh hoạt mới lạ, một bản tin của Giáo hội, Thầy tận tay đi gởi cho hàng Phật tử phương xa để biết. Nhất nhất đều khuyên hội viên của những ngôi chùa, những hội Phật giáo do Thầy sáng lập hay của giáo hội đều đi theo con đường Thống Nhất mà đặc biệt là Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất.

Một Đời Cho Văn Hóa :

          Hòa thượng Trí Chơn không trước tác, trước thuật chi nhiều mà chỉ dịch thuật. Ngày còn làm nghề gõ đầu trẻ ở quê nhà cũng đã dịch những mẫu chuyện Phật pháp ngắn đăng trong các tập san Phật giáo. Đặc biệt, khi xong chương trình Tiến sĩ qua định cư tại Hoa Kỳ thì Thầy vừa làm Phật sự, vừa làm văn hóa chuyên ngành dịch thuật. Hầu hết các tập san, đặc san Phật giáo dù ngắn hạn dài hạn khắp trên thế giới, cũng như những tờ báo lớn Việt ngữ ở Hoa Kỳ đều có bài mang tên Thích Trí Chơn. Trên 15 dịch phẩm giá trị của Thầy còn lưu lại, có dịch phẩm được tái bản nhiều lần không những chỉ ở hải ngoại mà còn ở quốc nội cũng được ấn hành như :  Phật giáo Vấn Đáp (The Buddhist Catechism), Phật giáo Hòa Bình Thế giới và Chiến Tranh Nguyên Tử (Buddhism, World Peace and Nuclear War), Con Đường Dẫn Đến Chân Hạnh Phúc (The Blueprint of Happiness), Lòng Thương Yêu Sự Sống (The Love of Life), . . .

          Sau khi tang lễ của Thầy hoàn mãn, chúng tôi cùng môn đồ pháp quyến lên tận Phật Học Viện Quốc Tế để thu dọn sách vở và những tài liệu của Thầy, cũng thấy còn một số dịch phẩm đang là bản thảo chưa được in ấn (Số tài liệu này, bây giờ môn đồ pháp quyến cất giữ).

Một Vị Xây Dựng Nhiều Cơ Sở Cho Giáo Hội :

          Những Hội Phật Giáo hay chùa do Thầy sáng lập như là :

          Hội Phật Giáo vùng Tây Nam Louisiana (Chùa Tịnh Độ) tại Lafayette (Tiểu bang Louisiana), Hội Phật Giáo Việt Nam tại Jackson (Mississippi), Hội Phật Giáo Tây Bắc Florida (Chùa Diệu Đế) tại Pensacola (Florida), Hội Phật Giáo Đông Bắc Florida (Chùa Hải Đức) tại Jacksonville (Florida), Hội Phật Giáo Palm Beach (Chùa Lộc Uyển) tại thành phố Greenacres (Florida), Cộng Đồng Phật tử Việt Nam tại Gainesville (Florida), Hội Phật Giáo Việt Mỹ (Chùa Phổ Đà) tại Memphis (Tennessee), Hội Phật Giáo Việt Nam (Chùa Tịnh Tâm) tại Nashville (Tennessee), Hội Phật Giáo Việt Nam (Chùa Pháp Bảo) tại Knoxville (Tennessee), Hội Phật Giáo Việt Nam (Chùa Phước Thành) tại Liberal (Tiểu bang Kansas), Hội Phật Giáo Việt Nam (Chùa Phổ Minh) tại Fort Smith (Tiểu bang Arkansas), Cộng Đồng Phật Tử tại Little Rock (Arkansas), Hội Phật Giáo Việt Nam (Chùa Tây Phương) tại Gainesville (Georgia), Hội Phật Giáo Việt Nam (Chùa Cát Tường) tại Garden City (Georgia), Hội Phật Giáo Việt Nam Trung Tâm Georgia (Chùa Viên Thông) tại Atlanta (Georgia), Hội Phật Giáo Việt Nam (Chùa Từ Ân) tại Lousiville (Kentucky), Hội Phật Giáo Việt Nam (Niệm Phật Đường Giải Thoát) tại Grand Island (Tiểu bang Nebraska), Hội Học Phật Tịnh Tâm tại Lincoln (Nebraska), Cộng Đồng Phật Tử Việt Nam tại Hastings (Nebraska), Hội Phật Giáo Việt Nam (Chùa Phổ Môn) tại Sioux City (Tiểu Bang Iowa), Hội Phật Giáo Việt Nam (Chùa Hồng Ân) tại Des Moines (Iowa), Hội Phật Giáo Việt Nam tại Columbia (South Carolina), Hội Phật Giáo Việt Nam tại Myrtle Beach (South Carolina), Hội Phật Giáo Việt Nam (Chùa Viên Quang) tại Pittsburgh (Tiểu Bang Pennsylvania), Hội Phật Giáo Việt Nam tại Erie (Pennsylvania), Trung tâm Phật Giáo Boston (Chùa Lục Hòa) tại Dorchester (Tiểu Bang Massachusetts), Hội Phật Giáo Việt Nam (Chùa Huyền Quang) tại Springfield (Massachusetts), Hội Phật Giáo Việt Nam (Chùa Phước Điền) tại Manchester (Tiểu Bang New Hampshire), Hội Phật Giáo Việt Nam (Chùa Quan Âm) tại Binghamton (Tiểu Bang New York), Hội Phật Giáo Việt Nam (Chùa Thanh Tịnh) tại Rochester (New York), Hội Phật Giáo Việt Nam (Chùa Long Hoa) tại Albany (New York), Hội Phật Giáo Việt Nam (Chùa Tịnh Quang) tại Dayton (Ohio), Hội Phật Giáo Việt Nam vùng Bắc New Jersey (Chùa Tường Vân) tại Jersey City (New Jersey), Hội Phật Giáo Việt Nam (Chùa Viên Quang) tại Cleveland (Ohio), Hội Phật Giáo Việt Nam (Chùa Quốc Ân) tại Omaha (Nebraska), Hội Phật Giáo Việt Nam (Chùa Phước Hải) tại Coralville (Iowa) và Cộng Đồng Phật tử Việt Nam tại Charleston (South Carolina).

          Thầy còn là vị Tổ khai sơn Linh Mụ Hải Ngoại tự tại tiểu bang Georgia.

          Phải nói, Thầy Trí Chơn là vị Lãnh đạo trong Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất ở H Hải Ngoại thành lập các Hội Phật Giáo Việt Nam hay chùa là nhiều nhất. Không có một vị nào có thể sánh bằng. Có những Hội Phật Giáo hay chùa, Thầy đã chọn những vị Tăng có tầm cở để gánh vác việc chùa, việc hội và có đầy đủ pháp lý, pháp nhân. Công việc sắp đặt cho các hội đang từ từ tiến hành để có những vị tu sĩ hướng dẫn thì Thầy thuận tịch.

Những Ngày Ở Phật Học Viện :

          Ba chúng tôi, Cố Hòa thượng Thích Đức Niệm, Khai sáng kiêm Giám Đốc Phật Học Viện Quốc Tế và cũng là vị Chánh thư ký đầu tiên của Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất Hải Ngoại Tại Hoa Kỳ, Cố Chủ tịch Điều hành Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất Hoa Kỳ, Trưởng lão Thích Trí Chơn và chúng tôi (Tín Nghĩa) đồng cộng trú và làm việc với nhau cho Giáo hội, cho Viện rất tương đắc và cũng đem lại nhiều thành quả khiêm tốn ;  mặc dầu Thầy Trí Chơn ở tại Phật Học Viện sau chúng tôi, nhưng thời gian dài lâu hơn gần ba mươi năm.  Hai chúng tôi (Thầy Trí Chơn và Tín Nghĩa), đều là Giáo thọ của Viện.

          Sau khi nghe Thầy bệnh khá nặng, chúng tôi thưa với Hòa thượng Thích Nguyên Trí thỉnh Thầy về Bát Nhã để tìm bác sĩ chữa trị. Những ngày cuối đời, Thầy vẫn thuận nghe chư Tăng Ni đưa đi khám nghiệm đủ điều, nhưng Thầy vẫn một lòng niệm Phật, tin Phật chứ không chịu nhận một sự thử nghiệm nào theo khoa học giống như hơn 25 năm về trước khi còn Trú trì và lãnh đạo Cộng đồng Phật Giáo Việt Nam chùa Vạn Hạnh vùng San Diego (thời gian Thầy ở đây cũng đã từ chối sự khám nghiệm, mổ xẻ của bệnh viện về phổi. Bác sĩ cho hay, nếu không thử nghiệm và chữa trị như thế sẽ chỉ được sống thêm sáu tháng hoặc tối đa một năm rưởi. Thầy dõng dạc trả lời, chúng tôi tin Phật, niệm Phật và trì tụng kinh Phổ môn. Quả thật, Bác sĩ và Phật tử địa phương cũng ngạc nhiên qua sự chối từ này và sống đến ngày nay. Điều này chúng tôi, cố Hòa thượng Thiên Ân và cố Hòa thượng Đức Niệm biết rõ).  Trước khi viên tịch, Thầy nhờ Hòa thượng Thích Nguyên Trí và chư Tăng Ni cùng môn đồ pháp quyến đưa lên tận Viện để nhìn một lần chót như báo hiệu sự ra đi của mình.

          Vào khoảng 11 giờ 30 trưa thứ Hai, ngày 14-03-2011, thầy Quảng Định gọi điện thoại cho chúng tôi hầu chuyện với Thầy. Giọng nói qua phone rất yếu, nhưng chủ yếu là muốn gặp chúng tôi tại Bát Nhã những điều cần nói, cần dặn dò, vào chiều thứ Bảy tuần ấy ;  vì Thầy đã biết chúng tôi đã mua sẵn vé về kỷ niệm húy nhật cố Hòa thượng Thích Đức Niệm mỗi năm. Tuy thế tất cả những gì Thầy nói với tôi sáng hôm ấy, như Hòa thượng Nguyên Trí và chư Tăng Ni tháp tùng cũng đều biết. Tôi hứa khi về Viện là xuống ngay Bát Nhã để gặp và Thầy nói thầy hơi yếu, xin gác máy.

          Vào khoảng hai giờ chiều cùng ngày, tôi điện thoại cho Hòa thượng Nguyên Trí để biết sức khỏe của Thầy. Hòa thượng Nguyên Trí cho hay là tạm yên ổn, tôi mừng thầm và hy vọng là sẽ gặp và sẽ được Thầy nói những gì muốn nói.

          Than ôi, chưa đầy bốn tiếng đồng hồ sau đó, Hòa thượng Nguyên Siêu, Hòa thượng Nguyên Trí gọi phone tới tấp cho biết là Thầy đã an nhiên thị tịch có đầy đủ chư tôn đức và môn đồ pháp quyến đứng quanh Thầy niệm Phật tiếp dẫn.

          Ngài đã an nhiên xả bỏ báo thân vào lúc 6 giờ chiều ngày 14 tháng 3 năm 2011 (nhằm ngày Mùng 10 tháng 2 năm Tân Mão) trong tiếng niệm Phật trang nghiêm của chư  Tăng, Ni Chùa Bát Nhã và môn đồ pháp quyến.

Những Năm Tháng Cuối Đời :

          Sinh tiền, khi làm Phật sự, đi hoằng dương chánh pháp đó đây, Thầy nói nhiều và trùng tuyên câu nói của Thầy ít nhất là ba lần y như trong kinh vậy. Nhưng ba ba năm gần đây, sau Giáo Chỉ số 9, Thầy lại không còn nói nhiều mà chỉ im lặng ngồi nghe, hay mĩm cười. Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất Hoa Kỳ ra đời, Đại Tăng và Đại chúng cung thỉnh Thầy lên Ngôi vị Chủ Tịch, Thầy từ chối.

Thầy bảo :

          -  . . . "Chúng tôi qua Hoa Kỳ do sự mời và bảo lãnh của Hòa thượng Thiên Ân, tham gia với bao nhiêu Giáo Hội khác nhau, tôi nhất nhất trung thành và làm việc hết mình. Sau khi vâng lời Di huấn của đức Đệ Tam Tăng Thống, thành lập Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất Hải Ngoại Tại Hoa Kỳ, là Giáo hội đẹp và lý tưởng nhất ;  thế nhưng, không có gì ra ngoài nghiệp chướng cả. Tôi năm nay cận kề cho tuổi tám mươi, cho tôi được yên thân niệm Phật để theo Phật là đủ. . . ."

          Tuy nhiên, Phật sự đa đoan, Đại chúng đương cần lương đống, Thầy hoan hỷ nhận lời với trách nhiệm Giáo hội giao phó.

Thầy bảo :

-  "Chúng tôi chỉ xin nhận một kỳ mà thôi".

          Đại chúng cười vang và đồng thanh niệm Phật. Mặc dầu, Thầy là Chủ tịch, nhưng mỗi khi họp hay có những tin tức Phật sự dù dễ, dù khó, Thầy không đơn phương tự chuyên mà đều tham khảo với những vị có trách nhiệm, dù vị ấy chỉ tương đương là học trò của Thầy. Những lúc An cư Kết hạ, Thầy không bỏ sót một thời kinh hay lễ sám. Những buổi giảng, nói chuyện của quý vị Tăng Ni trẻ Thầy vẫn im lặng ngồi nghe suốt. Thầy có phát biểu chăng khi Đại chúng yêu cầu. Giờ họp Giáo hội, chứng minh đại lễ, giờ Quá đường, ngồi thiền chỉ tịnh, Thầy là vị y hậu chỉnh tế và có mặt sớm hơn ai hết và Thầy không khẩu giáo mà chỉ thân giáo. Một hình ảnh đẹp tuyệt vời. Giờ thì, Thầy đã đi xa và xa mãi, chúng tôi ở lại tính sao đây khi Giáo hội đang thiếu bậc long tượng, Tăng đoàn thiếu bậc lương đống, Tín đồ thiếu bậc hướng dẫn đầy lòng vị tha vô ngã. Những gì Thầy muốn dặn dò với riêng tôi như trong điện thoại Thầy đã nhắc cũng không có được mà chỉ vang vọng tưởng tượng mỗi khi đứng trước bàn thờ của Thầy thắp nén hương lòng tưởng niệm và xin nguyện là đem hết khả năng có được với tấm lòng sắt son cùng Giáo hội, Tăng đoàn, Quê hương và Dân tộc.

          Chư Tôn đức Tăng ni hàng giáo phẩm Hoa kỳ, Âu châu, Úc châu, Canada và Môn đố Pháp phái Linh mụ Hải ngoại tự chụp hình lưu niệm ngày cung tiễn Di cốt Cố Trưởng lão Hòa thượng Thích Trí Chơn về chùa Linh Mụ tại tiểu bang Georgiạ  Ảnh chụp tại Chánh điện chùa Bát Nhã, ngày 05 - 2011.

          Từ Đàm mùa Đản sanh 2555 - Viết trong ngày Chung thất của Thầy để lưu niệm.

Điều ngự tử Tín Nghĩa

 * * * * *

Cảm Niệm Hòa Thượng Trí Chơn

Thọ sanh đất Phan Thiết,

Chánh quán đúng Quảng Nam,

Xuất gia Thừa Thiên - Huế,

Linh Mụ, nguyện trao thân.

              * * *

Bái Đệ tam Tăng Thống,

Phát nguyện xin đầu sư,

Từ nay chuyên tu niệm,

Nhận giáo pháp nhất như.

             * * *

Pháp danh là Tâm Chánh,

Đạo hiệu Thích Trí Chơn,

Ứng pháp, dung nhị đế,

Đệ tử của Thích Tôn.

             * * *

Bảy chín năm trụ thế,

Hạ lạp bốn sáu năm,

Trọn đời hành Phật đạo,

Sóng gió không ngại ngần.

               * * *

Đi du học Ấn Độ,

Học vị :  Tiến sĩ xong,

Qua Hoa Kỳ hành đạo,

Giới pháp không rời thân.

              * * *

Hơn bốn chục cở sở,

Một tay dựng đạo tràng,

Dù phi cơ, xe bus,

Vẫn tự tại ung dung.

             * * *

Một đời cho Văn hóa,

Dịch thuật những áng văn,

Làm sáng tỏ đạo nghiệp,

Một tu sĩ văn nhân.

             * * *

Thế rồi xuân Tân mão,

Nhìn thất chúng an nhiên,

Xả báo thân tự tại,

Làm rung động chư thiên.

              * * *

Ngài đà quãy gót đăng trình,

Tăng ni, Phật tử đứng nhìn ngẩn ngơ.

Từ nay lương đống dần thưa,

Chúng tôi ở lại tâm tư não nề.

Nguyện cầu Đại giác Bồ đề,

Quê hương, Đạo pháp tư bề bình an.

                                                                           Điều ngự tử TÍN NGHĨA

         Tân mão Trọng xuân - March 2011